2018
Gwiazdy przy zachmurzonym niebie? Żaden problem!
Często mówi się, że młodzi ludzie nie mają już ciekawych pasji. Mówi się, że siedzą tylko pochyleni nad smartfonami i tabletami, śledząc „lajki” na facebooku. Ale czy na pewno to cała prawda? Może wystarczy tylko nauczyciel – pasjonat, który pokaże im piękno świata nauki, zachęci by podnieść głowy znad niezbędnych urządzeń i na przykład … podziwiać rozgwieżdżone niebo? Taki jak pan Wojciech Czulak, nauczyciel fizyki, który postanowił zbudować planetarium ... na strychu Szkoły Podstawowej nr 1 w Jaworzynce. Na postanowieniu bynajmniej się nie skończyło. 11 czerwca 2018 r. o godz. 8.00 efekt wielomiesięcznej pracy został zaprezentowany szerszej publiczności. Zachwytom nie było końca!
Wcześnie rano, jeszcze przed pierwszym dzwonkiem, w korytarzu szkoły przybyłych wita piękny, ręcznie malowany plakat. „11 czerwca – otwarcie planetarium” – głoszą wielkie, starannie malowane litery. Elegancko ubrani uczniowie kierują gości na najwyższe piętro szkoły. Po otwarciu niepozornych drzwi otwiera się inny świat, a raczej… Wszechświat. W półmroku w oczy rzuca się wielki namiot w kształcie kopuły ozdobiony gwiazdami wyciętymi z papieru. To właśnie planetarium. Wszystko, co go otacza również mówi o kosmosie – jest tu wystawa prac plastycznych uczniów prezentująca ich wizje kosmosu, są też książki i czasopisma popularnonaukowe dobrze znane fascynatom tematu, a nawet kawałki meteorytów. Obok stoją teleskopy –te niezwykłe urządzenia pozwalające „podglądać” życie gwiazd i planet.
Wchodząc do „centrum dowodzenia” trzeba się nieco pochylić. W środku już siedzą przejęci młodzi naukowcy - Paweł i Wojtek z 7b. Za nimi – wielkie lustro, które obraz z projektora pozwala wyświetlić na kopule spadochronu. Wnętrze dość szybko się nagrzewa od projektora. Ale pan Wojciech Czulak pokazuje pomysłową klimatyzację – skrzynkę z butlami zamrożonej wody i wentylator wpuszczający „zimny nadmuch” do środka. Jest też rura wysysająca na zewnątrz ciepłe powietrze gromadzące się pod kopułą.
Nauczyciel wyjaśnia, że dwie grupy uczniów z klas siódmych pracują nad projektem już od jesieni. Każda z nich poświęciła na to około 40 dodatkowych, pozalekcyjnych godzin. Projekt odniósł sukces także dzięki wsparciu wielu ludzi. Jest na tej liście pani Dyrektor Grażyna Przybyła, która nie przeraziła się, gdy pan Wojtek przyszedł do niej z dość nietypowym pytaniem: „czy jest w szkole miejsce, które można wypełnić czaszą spadochronu”. Przedsięwzięcie wsparła też rada rodziców, Wójt Gminy Henryk Gazurek przekazał lustra, Aeroklub Bielsko podarował spadochron, a proboszcz z Jaworzynki Stanisław Pindel udostępnił projektor. Nie obyło się bez prób i błędów. Spadochron okazał się za cienki, by zaciemnić wnętrze, więc trzeba było naciągnąć na niego dodatkowe prześcieradła. Teraz jest dobrze ale w planach jest zakup profesjonalnego materiału typu „blackout”.
Powoli na wielkie otwarcie schodzą się goście. Wśród nich: Wójt Gminy Istebna Henryk Gazurek, Dyrektor SP1 w Jaworzynce Grażyna Przybyła, Dyrektor SP2 w Jaworzynce Dorota Małyjurek, Dyrektor SP2 w Koniakowie Monika Kukuczka , Dyrektor SP2 w Istebnej Danuta Szmigielska – Kawulok, Dyrektor Zespołu Szkolno – Przedszkolnego w Istebnej Robert Biernacki. Dyrektor Gminnego Zespołu ds. Oświaty w Istebnej Bogdan Ligocki podsumowuje projekt „Zapewnienie równego dostępu do dobrej jakości wczesnej edukacji w Gminie Istebna”, w ramach którego powstało między innymi planetarium. Wręcza pani Dyrektor i panu Wojciechowi Czulakowi podziękowania za pracę na rzecz projektu,
Pan Wojciech oficjalnie „zaprasza na salony” i wszyscy wchodzą do namiotu. Prelegentem jest uczeń z 7b – Paweł Rucki – pasjonat astronomii, który wypożyczył nawet na ten dzień swój prywatny teleskop. Fachowo i pewnie oprowadza po niebie opowiadając o konstelacjach, planetach i punktach orientacyjnych. Prowadzi od Wielkiego Wozu, przez Gwiazdę Polarną, Mały Wóz, Wielką Niedźwiedzicę, gwiazdę Arktur, Warkocz Bereniki… i tak dalej i tak dalej, a cały ten kosmos przesuwa się nad głowami zebranych. Paweł wyjaśnia, że używa do prezentacji programu Stellarium – dostępnego bezpłatnie symulatora planetarium. Pokazuje on aktualny obraz nieba nad Jaworzynką. Można nawet włączyć opcję ilustrowaną, w której zobaczymy na nieboskłonie postaci bohaterów greckich mitów i legend, czy zwierzęta, od których nazwy wzięły gwiazdozbiory. Wyświetlony jest też krótki film o Układzie Słonecznym, gdzie wysłuchujemy opowieści o każdej z planet widząc nad głową jej barwy, kolory, księżyce. To daje po stokroć lepszy efekt, niż oglądanie filmu na płaskim ekranie.
Wszyscy są pod wrażeniem. W niektórych odżywają wspomnienia. Jacek Kohut z Punktu Informacji Turystycznej podkreśla, że cieszy się, że w szkole rozwija się pasję do astronomii. Sam 30 lat temu kupił sobie pierwszy teleskop. Zaskakuje informacją, że jest nawet członkiem Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii i ma na swoim koncie kilkadziesiąt artykułów do liczących się czasopism i portali naukowych.
Pani Grażyna Przybyła, Dyrektor Szkoły dziękuje wszystkim, którzy przyszli, a przede wszystkim głównemu sprawcy całego „zamieszania”. „Wiem ile to kosztowało Pana Wojtka czasu, nerwów, cierpliwości, zaangażowania całej rodziny. Dziękuję, że potrafił zapalić swoim pomysłem uczniów, którzy tak bardzo zainteresowali się tym projektem, że chodzili za nim jak cienie po całej szkole.” – mówi. Swoje gratulacje przekazuje również Wójt Gminy Istebna. „To bardzo ważne, że młodzi ludzie mają nauczycieli z pasją” – podkreśla.
Na świetlicy czeka pyszny poczęstunek – „kosmicznie dobre” ciasto, również przygotowane przez siódmoklasistów z pomocą rodziców. Każdy z uczniów ma tu swoją przypisaną rolę, a wszyscy bez wyjątku mogą być z siebie naprawdę bardzo dumni! Każdy dołożył swoją cegiełkę do zbudowania tego małego „Wszechświata”.
Planetarium w Jaworzynce jest prawdopodobnie jedynym tego typu przedsięwzięciem zrealizowanym przez uczniów podstawówki. Pozostaje pogratulować wykonawcom, a przede wszystkim – panu Wojciechowi Czulakowi kreatywności, pomysłowości i pasji, która pozwoliła z niewielkiego poddasza szkoły w Jaworzynce… sięgnąć aż do gwiazd!
Materiał przygotowała Barbara Juroszek
Planetarium zostało wykonane w ramach projektu „Zapewnienie równego dostępu do dobrej jakości wczesnej edukacji w Gminie Istebna” współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014- 2020.
